2025 жылы 4 ақпанда Астана қаласы әкімдігінің «Наз» мемлекеттік би театры» МКҚК-да (бұдан әрі-Театр) «Сыбайлас жемқорлық құқық бұзушылықтар мен алаяқтықтың алдын алу бойынша» тақырыбында дәріс өткізілді. Іс-шараға театр қызметкерлері қатысты. Бұл іс-шараны театрдың комплаенс-офицері Тәпен Мәди Олжасұлы өткізді. Аталған дәрістер ҚР-да сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл бойынша қабылданған саясатты орындау шеңберінде өткізілді.
Дәріс аясында Қазақстан Республикасының Сыбайлас жемқорлыққа қарсы заңнамасының негізгі ережелері түсіндірілді, сондай-ақ сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл және алаяқтық схемалардан қорғау бойынша ұсыныстар берілді.
Қазақстандағы сыбайлас жемқорлық қылмыстары үшін жазаның ең жоғары мерзімдері туралы ақпарат келтірілген. Ең қатаң жаза–15 жылға дейін бас бостандығынан айыру.
1. ҚР ҚК нақты баптары бойынша ең ұзақ мерзім:
Аса ірі мөлшерде пара алу (ҚР ҚК 366 – бабы) – мүлкі тәркіленіп, мемлекеттік қызметке өмір бойына тыйым салынған 15 жылға дейін бас бостандығынан айыру.
Бюджет қаражатын аса ірі мөлшерде ұрлау немесе ысырап ету (ҚР ҚК 189 – бабы) – 12 жасқа дейін.
Ауыр зардаптармен лауазымдық өкілеттіктерді теріс пайдалану (ҚР ҚК 361 – бабы) – 7 жасқа дейін.
Парақорлыққа делдалдық (ықпал ету Саудасы) (ҚР ҚК 368 – бабы) – 6 жасқа дейін.
2. Қосымша жазалау шаралары:
– Мемлекеттік қызметке өмір бойы тыйым салу.
– Мүлікті тәркілеу.
– Атақтар мен наградалардан айыру.
Сыбайлас жемқорлық фактілері анықталған кезде Қазақстанның сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызметіне дереу жүгіну қажет (Тел.1424). Мүмкіндігінше көбірек ақпарат жазып, мүмкіндігінше дәлелдер жинаған жөн.
Дәріс барысында алаяқтық схемаларға, атап айтқанда, құқық қорғау органдарының қызметкерлері шабуылдаушыларды ұсынған жағдайларға ерекше назар аударылды. Мұндай жағдайларда арандатушылыққа берілмеу және ресми мемлекеттік органдармен байланысу арқылы ақпаратты тексеру ұсынылады.
Сондай ақ алаяқтықтың жаңа схемалары туралы жадынама берілді:
1. «ЖЕКЕ КӘСІПКЕРЛІК ашу + ақша аудару = қылмыстық жауапкершілік». Алаяқтар сізге «табыс табу» немесе «бизесқа көмек» деп ЖЕКЕ КӘСІПКЕРЛІК ашуды ұсынып, шет ел ақшасын сіздің шотыңыз арқылы аударуды сұрайды. Нәтижесінде — сізді қылмыстық әрекеттерге көмекші деп танып (жарақ, есірткі тарату, терроризмді қаржыландыру), соттайды.
2. YouTube-тағы қос алдау: «Брокерлер» + «Брокер алаяқтардан құтқару» . Алдымен «сенімді брокерлердің» жоғары табысты жарнамасы (іс жүзінде — алаяқтар). Содан кейін — «ақшаны қайтаруға көмектесетін заңгерлердің» бейнелері. Екі жарнама да бір схеманың бөлігі: алдымен ақшаңызды алып, сосын «көмек үшін» комиссия алады.
Талқылау барысында қатысушылар алаяқтардың белсенділігіне байланысты дербес деректерді қорғауға қатысты сұрақтар қойды. Цифрлық технологиялардың дамуымен жеке ақпараттың ағып кету қаупі артатыны атап өтілді.
Intel процессорларындағы осалдықтың мысалы, оны түзету есептеу ресурстарын қайта бөлуді қажет етті. Сондай-ақ, жыл сайын дерлік Google сияқты ірі интернет-компаниялардың дерекқорлары ағып кететіні атап өтілді, Mail.ru. Facebook, бұл пайдаланушылар үшін қосымша тәуекелдер тудырады.
Сонымен қатар, сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимылға, сондай–ақ өзге де мәселелер бойынша ұсыныстар мен ескертулер беру үшін Е-Отініш жүйесін пайдалану мүмкіндігі туралы еске салынды.
2023 жылғы наурыздан бастап барлық квазимемлекеттік ұйымдарда комплаенс-офицер лауазымы енгізілді, оған кеңес алуға немесе сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін жоюға көмек сұрауға болады.
Сондай-ақ ,58-00-58, 119 нөмірлеріне қоңырау шалу арқылы тегін консультациялық заң көмегі қолданылатыны еске салылды.
